آیا بیت‌کوین حلال است؟ چطور ارزهای رمزنگاری‌شده با اسلام و شریعت مطابقت دارند؟

مترجم: فربد بهنامی نیا

طبق گزارش مرکز تحقیقات پوی (Pew Research Center)، اسلام سریع‌ترین مذهب در حال رشد در جهان  است. در حدود ۱.۶ میلیارد مسلمان در جهان وجود دارد و آنها تقریبا ۲۳ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.

اکثریت مسلمانان جهان در آسیا و اقیانوس آرام و در کشورهایی مانند اندونزی و هند زندگی می‌کنند، گرچه به طور سنتی مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا به طور سنتی با اسلام مرتبط هستند.

فناوری‌های مالی با توجه به شریعت

در مورد بانکداری و امور مالی، نیازهای منحصر به فرد برای مسلمانان وجود دارد.

قانون متعارف اسلامي که به شریعت مشهور است، بر مبنای آموزه‌های قرآن است و برخي از فعاليت‌های خاص مانند قبول سود مشخصی که رباخواری نامیده می‌شود و يا سرمايه‌گذاری در کسب‌وکارهايی که متناسب با پذيرش‌های اسلامی نیست از قبيل الکل، ممنوع است.

علاقهٔ اخیر به بانکداری اسلامی حتی در هیئت مدیرهٔ صندوق بین‌المللی پول که اولین بحث در مورد بانکداری اسلامی را برگزار می‌کند، افزایش یافته است.

فناوری‌های مالی و تحولات مربوط به بلاک‌چین جهان را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند. ظهور ارزهای رمزنگاری‌شده مانند بیت‌کوین و تحولات در بلاک‌چین نیز دنیای اسلام را متاثر کرده است.

امارات متحده عربی با نام BitOasis مبادله بیت‌کوین را در اختیار دارد و همچنین خدماتی مانند کیف پول بیت‌کوین ارائه می‌دهد. BitOasis خدماتی را در قطر، کویت، بحرین و عربستان سعودی نیز ارائه می‌دهد. همچنین در منطقهٔ APAC سرویس‌هایی وجود دارند مانند بیت‌کوین Indonesia و Coinbox در مالزی که خدمات بیت‌کوین را ارائه می‌دهند.

اسلام درباره بیت‌کوین چه فکر می‌کند

در مقالهٔ «بیت‌کوین در بانکداری اسلامی و مالی» توسط چارلز اِونس (Charles W. Evans)، رابطهٔ بین سیستم‌های مدیریت توزیع‌شدهٔ بلاک‌چین (BMS) مانند بیت‌کوین – که به عنوان یک «ارز مجازی» نیز شناخته می‌شود – و بانکداری اسلامی و مالی (IBF) اشاره شده است. این موضوع نشان می‌دهد که BMS می‌تواند با ممنوعیت ربا مطابقت پیدا کند و اصول مصلحت (منافع اجتماعی اثرات خارجی) و خطر به اشتراک‌گذاری متقابل (به عنوان ریسک تغییر مخالف) را در خود بگنجاند.»

آیا بیت‌کوین حلال است؟ بله اما ارزهای مدرن حلال نیستند

به منظور درک عمیق این موضوع، ما با متیو جی مارتین (Matthew J. Martin) از Blossom Finance صحبت کردیم، یک استارتاپ مستقر در اندونزی.

Blossom Finance به کارآفرینان و شرکت‌های کوچک خدمات مالی خرد ارائه می‌دهد. متیو یک مسلمان آمریکایی است که از اندونزی خارج شده و در گذشته با شرکت‌های فین‌تک مانند Boku و Xoom کار کرده است. او به ما گفت که بیت‌کوین می‌تواند هم ارز و هم  یک شبکهٔ پرداخت باشد ولی این تمایز مهم است، زیرا اصول شریعت متفاوت هستند.

وی افزود:«بیت‌کوین به عنوان یک شبکهٔ پرداخت، حلال است. در واقع، بیت‌کوین از آنچه شبکه‌های معمول بانکی ارائه می‌دهد فراتر می‌رود. بر خلاف شبکه‌های بانکی متداول که از دفترهای خصوصی استفاده می‌کنند و هیچ تضمینی وجود ندارد که مبدأ اصلی انتقال اساسا آن دارایی‌ها را داشته باشد، بیت‌کوین با اطمینان ریاضی تضمین می‌کند که مبدأ انتقال، این دارایی‌ها را دارا می‌باشد. بانک‌های متعارف با استفاده از اصل ذخیرهٔ کسری عمل می‌کنند که در اسلام ممنوع است.»

علاوه بر این، بیت‌کوین ممکن است از پول‌های با پشتوانهٔ مدرن امروز حلال‌تر باشد. متیو به وضوح می‌گوید: “ بیت‌کوین بیشتر از هر ارز در حال گردشی حلال است اما امروزه احتمالا هنوز هم فاقد تعریف دقیق و ظریف از پول در اسلام است. امروزه ارزهای مستقل مبتنی بر بدهی با ربا هستند – که این موضوع به شدت در اسلام ممنوع است. بنابراین، تمام پول‌های مدرن هم حلال نیستند. از سوی دیگر، بیت‌کوین بر اساس بدهی نیست – بر اساس گواهی کار یا proof of work است – و حداقل این حرام نیست.»

ثبات جدید بیت‌کوین به نفع آن است

در درک دید شریعت نسبت به پول، متیو گفت که مفهومی به نام غرار (عدم اطمینان) وجود دارد و قراردادها نباید مشکوک و متغیر باشند. در حالی که بیت‌کوین در گذشته بی‌ثبات بوده است، اما اکنون در چند سال اخیر نسبت به گذشته ثبات بیشتری دارد.

همچنین ممکن است در بانکداری اسلامی امکان کار کردن با بیت‌کوین وجود داشته باشد. در مورد بیت‌کوین، دو مزیت وجود دارد که به وضوح قابل مشاهده است.

اگر بیت‌کوین حلال‌تر باشد و ارزهای با پشتوانه به دلیل راه‌های مورد استفادهٔ آن‌ها حرام باشند، ایجاد سیستم‌های پرداخت در ارزهای رمزنگاری‌شده مثل بیت‌کوین می‌تواند معنادار باشند.

همچنین بحث‌هایی در مورد مؤسسات پرداخت خرد وجود دارند که شرکت متیو روی آن‌ها کار می‌کند. وی می‌گوید: «من فکر می‌کنم که فرصت‌های بدیهی و ضروری در مورد پرداخت‌های خرد وجود دارد. من همچنین پتانسیل بزرگی در استفاده از قراردادهای هوشمند برای سرمایه‌گذاری در سرتاسر کشور و نیز شیوه‌های مالی اسلامی مانند مضاربه / مشارکت (سود و زیان) را می‎‌بینم. به علاوه فکر می‌کنم یک زمینهٔ جالب برای بیمه نامه‌های مرسوم ( و سازگار با شریعت ) برای استفاده از رمزنگاری وجود دارد.»

آیا ممکن است با توجه به اسلام بیت‌کوین را پول در نظر گرفت؟

یک سوال جالب این است که آیا ممکن است با توجه به اسلام بیت‌کوین را پول در نظر گرفت؟

اسلام از کالاهایی حمایت می‌کند که می‌تواند به عنوان پول استفاده شود. کاغذ یا پول الکترونیک نیز می‌تواند به عنوان ارز مورد استفاده قرار گیرد، اما باید توسط یک کالای ذاتی تأمین شود. پس آيا بیت‌کوین پول است؟ متیو می‌گوید نه: «از لحاظ تاریخی، اسلام تنها کالاهای دارای ارزش ذاتی را به عنوان پول شناخته است، از قبیل طلا (دینار)، نقره (درهم)، برنج، خرما، گندم، جو و نمک. بنابراین بیت‌کوین در تفسیر دقیق آنچه که به عنوان پول شناخته می‌شود احتمالا امتیاز آن را از دست می‌دهد.»

منبع: cointelegraph